ทับทิมเป็นแร่คอรันดัมชนิดหนึ่ง ที่มีสีแดง และมีคุณค่ามีราคาสูง คอรันดัม ประกอบขึ้นด้วย ธาตุอะลูมิเนียม และออกซิเจน ซึ่งสามารถเกิดขึ้นได้ ในหินหลายชนิด หลายบริเวณทั่วโลก แต่สำหรับผลึกแร่ทับทิม ชนิดที่มีความโปร่งใส สีสวยงามที่ให้ระดับ คุณภาพรัตนชาติ จะหาได้ยากมาก ดังนั้นทับทิม สีสวยคุณภาพชั้นหนึ่ง ก็จะมีราคาสูง
ทับทิมจะพบอยู่ในแหล่งสะสมตัวแบบทุติยภูมิ มากกว่า ในแหล่งแบบปฐมภูมิ เนื่องจากหินต้นกำเนิด ผุพังสึกกร่อน และผลึกทับทิมถูก พัดพามาสะสมตัวใน ชั้นกะสะ ชั้นกรวดทรายต่างๆ และส่วนมาก จะยังคงรูปร่างลักษณะของรูปผลึกเดิมอยู่ เนื่องจากมีความแข็งสูง
(รองจากเพชร) และมีความต้านทาน คงทนต่อปฏิกิริยา ทางเคมีต่างๆ ได้ดี หรืออาจจะพบได้ ในลักษณะของ กรวดกลมมนก็ได้ ผลึกทับทิมที่พบ ในธรรมชาติ มักจะมีผิวด้าน มีความวาวมัน เล็กน้อย แต่หลังจากทำ การเจียระไน ขัดมันแล้ว จะมีสี และความแวววาว สวยงามไม่เป็นรองเพชรเลย
คอรันดัมระดับรัตนชาติที่สามารถเรียกเป็นทับทิมได้นั้น จะต้องมีสีแดง หรือสีแดงอมม่วง และมีความ มืดสว่างพอดี คอรันดัม ชนิดที่มีสีออกชมพู หรือมีสีแดงอ่อน ควรจะเรียกว่าแซฟไฟร์ สีชมพู ถ้ามีสีออกม่วง กว่าสีแดง ควรจะเรียกว่า แซฟไฟร์สีม่วง เว้นในชนิด ที่มีสีไม่แดงมากแต่ แสดงลักษณะ ปรากฏการณ์พิเศษได้ เช่น รูปดาว หรือสาแหรก อาจจะเรียก เป็นทับทิมได้ เช่น ทับทิมสาแหรก เป็นต้น
สิ่งที่ทำให้เกิดสีแดงของทับทิม คือธาตุโครเมียม และถ้ามีสีน้ำตาลปนจะเกิดจากธาตุเหล็ก ผสมอยู่เล็กน้อย สีแดงของทับทิม มักจะมีความแตกต่างกันไป ในแต่ละแหล่ง บางแหล่งอาจจะ มีสีเหมือนกัน หรือต่างกัน หรืออาจมีสีเหมือนกัน ได้ในหลายแหล่ง
ดังนั้นจึงเป็นไปได้ยาก ที่จะพิจารณา ตัดสินถึงแหล่งกำเนิด ของทับทิม จากลักษณะ ของสีเพียงอย่างเดียว
ทับทิมที่มีคุณสมบัติทางแสงที่พิเศษ ประการหนึ่งคือ การมีสีแฝด 2 สี ซึ่งก็คือการมองเห็นสีได้ 2 สี ต่างกัน ในผลึกเดียวกัน เมื่อมองดูทับทิม ในทิศทางที่ต่างกัน เช่น ส้ม กับแดงอมส้ม หรือแดงกับ แดงอมม่วง เป็นต้น นอกจากนี้แล้ว สีของทับทิม
อาจจะดูเหมือนมีสีแดงเข้ม สดสวย หรือมีความสว่าง ของสีแดงมากกว่า ปกติถ้ามองดูภายใต้ แสงไฟจากหลอดมีไส้ แสงเทียน หรือแม้แต่ ในแสงแดด ที่มีรังสีอัลตรา ไวโอเลตอยู่ ดังนั้น ทับทิมที่มี สีแดงไม่มาก หรือแดงอมม่วง ก็จะมีสีแดง สวยมากขึ้น เมื่อมองดูด้วย
แสงดังกล่าว และในแสง แบบฟลูออเรสเซนต์ ก็จะให้ผลตรงกันข้ามคือ มีสีด้านไม่สวย
ทับทิมที่ถือว่ามีสีแดงสวยงามมากที่สุด มาจากแหล่งใน ประเทศพม่า เรียกว่า สีเลือดนกพิราบ ซึ่งจะมีสีแดงสด บริสุทธิ์ และมีสีน้ำเงิน ปนเล็กน้อย เป็นสีที่นิยม และเป็นที่ต้องการมาก สำหรับชนิดสี ที่รองลงมาเป็น สีแดงอมม่วง มีความมืดพอสมควร และบางครั้ง มีสีแดงอมดำ ซึ่งจะมาจากแหล่ง ในประเทศไทย
แต่อย่างไรก็ตามทับทิมที่มีขายในตลาดปัจจุบันนี้ มาจากหลายแหล่ง เช่น แอฟริกาตะวันออก เวียดนาม ศรีลังกา ฯลฯ ซึ่งบางครั้งอาจมี สีที่ไม่สวยเท่า ทับทิมจากแหล่งพม่า หรือไทย ทับทิม ที่มีสีสวยงาม คุณภาพสูง โปร่งใส จะมีราคาสูงพอๆ กับเพชร
ในระดับคุณภาพเดียวกัน บางที่อาจจะแพงกว่าอีก ทับทิมคุณภาพสูง และมีขนาดน้ำหนักมาก จะหาได้ยากมาก และแน่นอนว่าราคา ก็จะยิ่งแพงมหาศาลเลยทีเดียว
ทับทิมสามารถแบ่งออกเป็นระดับทางการค้าได้ 6 ระดับ คือ
1. ทับทิมพม่า เป็นทับทิมสีแดงเข้ม บริสุทธิ์ อาจจะอมสีน้ำเงิน หรือฟ้าอ่อนนิดๆ แต่ต้อง ไม่มีสีน้ำเงินมาก จนกระทั่งทำให้สีแดง บริสุทธิ์เปลี่ยนเป็น สีแดงอมม่วง ทับทิมสีแดงเข้มนี้ เปรียบได้กับสีของเลือดนกพิราบ ส่วนใหญ่แล้ว ทับทิมสีแดงเช่นนี้
มักจะพบใน ประเทศพม่า ดังนั้น เมื่อพบทับทิมสีแบบนี้ที่อื่น ก็จะเรียกว่า ทับทิมพม่า ได้เหมือนกัน พูดง่ายๆ ก็คือ เป็นทับทิม ที่มีสีเหมือน ทับทิมพม่า นั่นเอง แต่มิได้หมายความว่า ในพม่าจะพบแต่ทับทิม สีคุณภาพดี เช่นนี้เท่านั้น ทับทิมพม่า ที่มีคุณภาพด้อยกว่า
ทับทิมจากแหล่งอื่นๆ ก็มี ดังนั้นคำว่า ทับทิมพม่า ทับทิมสยาม ทับทิมซีลอน จะใช้เป็นเพียงพื้นฐาน ของคุณภาพสีเท่านั้น คือใช้เป็นสื่อแทนสี มิได้เกี่ยวข้องกับ แหล่งที่เกิดเลย กล่าวคือ อาจพบทับทิมที่มีสี เหมือนกับทับทิมสยาม ในพม่า หรืออาจพบทับทิม
สีเหมือนทับทิมพม่า ในไทยได้เช่นกัน
2. ทับทิมสยาม เป็นทับทิมสีแดงคล้ำ ค่อนข้างมืดดำ บางทีอมม่วง น้ำตาล หรือส้ม บางทีมีสีเหมือนโกเมน แต่ที่มีสีแดงบริสุทธิ์ ก็มีเหมือนกัน โดยส่วนใหญ่ จะมีคุณภาพสีต่ำกว่า ทับทิมพม่าที่มีคุณภาพดีๆ
3. ทับทิมซีลอนเป็นทับทิม ที่มีสีแดงอ่อน แต่ไม่ถึงกับสีชมพูทีเดียว กล่าวคือมีโทนของส๊ค่อนข้างสว่าง แต่จะมีความสุกใส ประกายมากกว่า ทับทิมพม่า และไทย ทับทิมสีดีๆ จากซีลอน จะมีราคาสูง กว่าทับทิมสีดีจากเมืองไทย
4. ทับทิมแอฟริกา มีสีคล้ายทับทิมพม่า แต่ที่สีเหมือน ทับทิมสยามก็มี ทับทิมจากเคนยา และแทนซาเนีย เข้าสู่ตลาดพลอย ตั้งแต่ปลายปี 2513 สำหรับทับทิม แอฟริกาจะหมายถึง แหล่งมากกว่า ที่หมายถึงคุณภาพสี เหมือนทับทิมพม่า หรือทับทิมสยาม
5. ทับทิมอินเดีย มีสีแดงคล้ำ ขุ่น ไม่ใส อมน้ำตาลหรือม่วง มีรอยแตกขนานมาก คุณภาพสีไม่ดี ทับทิมอินเดีย จะหมายถึงแหล่ง มากกว่าคุณภาพสีเช่นกัน
6. ทับทิมเวียดนามลักษณะโดยทั่วไป จะคล้ายทับทิมพม่า แต่จะมีสีอมชมพู มากกว่าเล็กน้อย