เพชรและพลอยอีก 8 ชนิด รวมเป็น 9 ชนิดนี้ รวมเรียกว่า "นพเก้า"

เป็นสิริมงคลสูงสุด แก่ผู้สวมใส่ แต่เดิมจะใช้เฉพาะพระมหากษัตริย์ และพระราชวงศ์ และใช้เฉพาะในงานมงคลเท่านั้น ในปัจจุบันนี้ "นพเก้า" ยังเป็นที่นิยม และถือว่าเป็นสิริมงคลแก่ผู้สวมใส่

หลักในการเลือกอัญมณีแต่ละชนิด มีดังนี้

1. เพชร (Diamond)ต้องเลือกที่คุณภาพดี ไม่มีตำหนิ และขาวบริสุทธิ์ เจียระไนได้สัดส่วนสวยงาม

2. มณี หรือทับทิม (Ruby) ควรมีคุณภาพดี เนื้อใส ไม่แตกร้าว และมีสีแดงสดใส ไม่ดำคล้ำ หรืออมม่วง

3. มรกต (Emerald) ต้องมีสีเขียวสดใส และมีตำหนิน้อยที่สุด (ธรรมชาติของมรกต มักจะมีตำหนิแทบทุกเม็ด) และไม่แตกร้าว

4. บุษราคัม (Yellow Sapphire) ควรเลือกที่มีสีเหลืองเข้มสดใส ไม่มีตำหนิ หรือแตกร้าว

5. โกเมน (Garnet) ควรเลือกเม็ดที่มีคุณภาพดี ไม่มีตำหนิหรือแตกร้าว และมีสีแดงเข้ม (สีแดงแก่กว่าทับทิม) ไม่อมสีน้ำตาล หรือเหลือง หรือออกดำมากนัก

6. นิลกาฬ หรือไพลิน (Blue Sapphire) ควรเลือกสีน้ำเงินสดใส หรือสีฟ้าเข้มคล้ายท้องฟ้า (สีหมอกเมฆ) เนื้อใส ไม่มีตำหนิหรือแตกร้าว

7. มุกดาหาร (Moonstone) ควรเลือกสีขาวสด และเส้นพาดกลาง หน้าพลอย ต้องคมชัดเป็นเส้นตรง (มุกดาหารมีเส้นพาดกลางหน้าพลอย คล้ายกับเส้นพาดตรงกลางของตาแมว) เนื้อใส ไม่มีตำหนิ

8. เพทาย (Zircon) มีหลายสี แต่นิยมใช้เพทาย ที่มีสีออกแดง ๆ ซึ่งหาได้ยาก เนื้อใส ไม่มีตำหนิ หรือแตกร้าว

9. ไพฑูรย์ หรือตาแมว (Chrysoberyl Cat's Eye) ควรเลือกสี เหลืองออกเข้มใส คล้ายน้ำผึ้ง และต้องมีเส้นพาดกลางหน้าพลอยคมชัด เป็นเส้นตรงเช่นเดียวกับ มุกดาหาร (เส้นพาดกลางหน้าพลอยของมุกดาหาร และไพฑูรย์ ถือเป็นหัวใจสำคัญในการเลือก) เนื้อใส ไม่มีตำหนิ หรือแตกร้าว

อัญมณี (พลอย) ทั้ง 8 ชนิด (ยกเว้น เพชร)

ต้องเจียระไนแบบ หลังเบี้ย หรือหลังเต่า สัดส่วนดี โค้งนูนสวยงาม และถูกต้องตามแบบ แผนเดิม และพลอยทั้ง 3 ชนิด คือ ทับทิม ไพลิน และบุษราคัม ถ้าได้แบบ ที่มีสตาร์ (รูปดาว 6 แฉกบนหน้าพลอย) ทุกเม็ดก็จะยิ่งเพิ่มความสวยงาม และมีคุณค่า (เพราะหาได้ยาก)